نقش مسيحيان عرب در گسترش نفوذ فرهنگي غرب به دنياي عرب

این متن شامل 107 صفحه می باشد 

اين تحقيق از يك مقدمه و چهار بخش تشكيل شده است كه هر يك از بخش ها نيز به فصول مختلف و فصول نيز به مباحث متعدد تقسيم شده است.

در بخش اول زمينه ها و عرصه هاي نفوذ فرهنگ غرب را بيان نموده ، نفوذ فرهنگ غرب را بر جوامع عربي از طريق تاثير بر ادبيات عربي بررسي خواهيم كرد.

همچنين نقش موسسات فرهنگي آموزشي و رسانه اي در دوره معاصر به عنوان عوامل نهضت ادبي و زمينه ساز الگوبرداري بي حد و مرز از ادبيات غرب در ادبيات عربي و در نتيجه نفوذ فرهنگ غرب در جوامع عربي را مورد بررسي قرار خواهيم داد. لازم به ذكر است نام «عرب» ،‌ملت هاي بسياري را در بر مي گيرد. ولي در اين پايان نامه ، بيشتر به مصر و آن بخش از شام (يا به اصطلاح نويسندگان اروپايي «سوريه جغرافيايي» كه امروزه به نام سوريه و لبنان شناخته شده است نظر خواهيم داشت.

در اين باره كه چرا مصر و شام ، پيشگام جنبش عرب بوده اند در بخش نخست ، سخن خواهيم گفت.

در بخش دوم مكاتب ادبي وارد شده در ادبيات عرب معاصر را مطرح نموده، خواهيم گفت توزيع و گسترش مكاتب ادبي غربي بر جوامع عربي از جمله عوامل موثر در ايجاد گفتمان هاي ادبي و فضا سازي براي توليد آثار ادبي در چارچوبه وارد شده از دنيار غرب بوده است.

شايان ذكر است شناخت ادبيات معاصر عرب بدون شناخت ادبيات معاصر غرب غير ممكن بوده و اثبات فرضيه هاي اين تحقيق و نيز بررسي نقش مسيحيان در انتقال فرهنگ و ادبيات غرب به اديات عرب بدون طرح مباني نظري غرب و مكاتب ادبي آن ناممكن مي نمايد.

در بخش سوم نمودها و جلوه هاي غرب گرايي در گرايش هاي نوين ادبيات عرب را بيان نموده ، به صورت اجمالي گرايش هاي نوين شعر و نثر را در دوره معاصر بررسي خواهيم كرد.

همچنين در اين بخش به اين مساله اشاره خواهيم كرد كه از دوره جاهلي تاكنون، اين چنين تاثير پذيري ادبيات عرب از ادبيات و فرهنگ ديگر بي سابقه بوده و بيشترين تاثيرپذيري چه در قالب و شكل و چه در محتوا و مضمون متعلق به اين دوره است به گونه اي كه قافيه، بحر، سبك ،‌نحو، عروض و … قديم در حد چشمگيري از بين رفته و از سوي ادباي معاصر مطرود مي گردد.

در بخش چهارم به مهمترين تاثيرات و نمونه هاي تاثير گذاري برخي از ادباي مسيحي معاصر عرب بر ادبيات معاصر خواهيم پرداخت.

همچنين خواهيم گفت مسيحيان عرب از آن رو كه شعر و داستان رواج و نفوذ فراوان در ميان علاقمندان جوامع عربي داشته است. به صورت آگاهانه يا ناآگاهانه توجهي ويژه به اين دو قالب داشته اند.

در اين بخش همچنين به نقش مسيحيان در به وجود آمدن شيوه هاي نقد جديد و نگارش تاريخ ادبيات ،‌نحو،‌قاموس و…. در دوره معاصر به سبك غربي اشاره خواهيم نمود.

همچنين به تاثير پذيري مسلمانان از مسيحيان عرب و نيز تاثير پذيري آنان از فرهنگ غرب خواهيم پرداخت.

از زحمات استاد فرزانه جناب آقاي دكتر طالبي استاد راهنماي اين پايان نامه كه اين نوشته را بارها ، سرتاسر از روي دقت و دلسوزي مطالعه نمودند ونكته هاي سودمندي را برايم يادآور شدند و راهنمايي كردند بسيار سپاسگزارم.

از استاد محترم جناب آقاي دكتر شمس آبادي استاد مشاور تشكر مي نمايم و از زحمات مدير محترم گروه زبان و ادبيات عربي ، جناب آقاي دكتر اكبري و ساير اساتيد محترم گروه قدرداني مي كنم.

 بخش اول:

ريشه ها و زمينه هاي تاريخي نفوذ فرهنگ

غرب بر جوامع عربي

 پيشگفتا ر

تبادل ميان فرهنگ ها ، از جمله واقعيت هاي غير قابل انكار تاريخي است . از زمان شكل گيري تمدن هاي باستاني در كنار رودخانه هاي بزرگ در چين و خاور ميانه و يونان وروم ارتباط فرهنگي همزمان با تبادلات اقتصادي و سياسي ، شكل دهنده بخش مهم و ماندگاري ازتاريخ حيات فرهنگي بشر بوده است . اگرچه تأثيرات هريك از تمدنها به يك اندازه نبوده و يا دير پايي اين تأثير ها به يك ميزان نبوده است ، ولي آنچه مسلم است اين كه تمدن بشري ميراث مشترك تاريخ حيات بشر و محصول نبوغ ، تلاش و كوشش همه دانشمندان ، انديشه وران ، اديبان و سخنوران است كه هر يك در دوره اي خاص و به فراخور توان ، حال و مقام خود بر غناي ميراث فرهنگي بشري افزوده اند .

در باره تاريخچه و ريشه هاي نفوذ واحد فرهنگي و جغرافيايي كه امروز به نام غرب شناخته مي شود بر مجموعه مشرق زمين ، تا كنون پژوهش ها و آثار بي شماري به رشته تحرير در آمده است . يونان باستان به عنوان مهد شكل گيري تمدن غربي با فلسفه ، هنر و شعر حماسي خود كه برخي از آثار آن دوران هنوز اعتبار خود را حفظ كرده‌اند تأثير غير قابل انكاري بر تمدن شرقي داشته است . صد البته جهان شرقي اين تأثيرات را با افزودني ها و الحاقاتي به غرب باز تابانده است .

مورخان آغاز نهضت ترجمه در قرون اوليه اسلام را به فرزند يزيدبن معاويه نسبت مي دهند كه علاقه وافري به ترجمه و برگرداندن كتب يوناني داشت . به دنبال اوج گيري نهضت ترجمه آثار يوناني و اسكندراني به تدريج زمينه هاي شكل گيري فلسفه اسلامي فراهم آمد . اما در صحنه ادب و هنر نيز تبادل فرهنگي ميان ايران و يونان ، ميراثي را فراهم آورد كه دستگاه حكومتي امويان و عباسيان از آن بهره ها بردند . به ويژه دردوره عباسيان بهره گيري از الگوي حكومتي ايراني از يكسو و حمايت از ترجمه آثار يوناني براي ترويج فلسفه در برابر شريعت اسلامي باعث بسط نفوذ سياسي ايران وتأثير فرهنگي يونان بر دستگاه عباسي شد .